Παντελής Τσάβαλος

Την επόμενη εβδομάδα αρχίζει ένας νέος κύκλος διαλέξεων με θέμα την φετινή Μπιενάλε της Βενετίας.

Πρόκειται για την 56η διοργάνωση του θεσμού, που μετράει 120 χρόνια ζωής και που μας παρέχει τη δυνατότητα, κάθε δυο χρόνια να παρατηρούμε το φαινόμενο της καλλιτεχνικής δημιουργίας σε όλο τον κόσμο έτσι όπως παρουσιάζεται στη μεγάλη αυτή συνάντηση της παγκόσμιας τέχνης.

Όπως αναφέρει ο πρόεδρος της Μπιενάλε Paolo Baratta, σήμερα σε ολόκληρο τον κόσμο εκδηλώνονται μεγάλες διαιρέσεις που οδηγούν σε βαθιά και δυσεπούλωτα τραύματα και το μέλλον φαίνεται να καθηλώνεται σε ανισότητες και αβεβαιότητες. Παρά την μεγάλη πρόοδο της γνώσης και της τεχνολογίας, προς το παρόν, φαίνεται να διαπραγματευόμαστε μια «εποχή αγωνίας». Και για άλλη μια φορά η Μπιενάλε βρίσκεται εδώ για να παρατηρήσει τη σχέση ανάμεσα στην τέχνη και τις ανθρώπινες, κοινωνικές και πολιτικές πλευρές του κόσμου, καθώς εξωτερικές δυνάμεις και φαινόμενα υψώνονται απειλητικά απέναντι σε όλες αυτές τις πτυχές.
Στόχος αυτής της μεγάλης διεθνούς διοργάνωσης είναι να διερευνήσει τους τρόπους με τους οποίους οι εντάσεις του εξωτερικού κόσμου επενεργούν στις ευαισθησίες και τις ζωτικές και εκφραστικές δυνατότητες των καλλιτεχνών, στις επιθυμίες τους και στο «εσωτερικό τους τραγούδι». Ένας από τους λόγους που η Μπιενάλε κάλεσε τον Okwui Enwezor να επιμεληθεί την φετινή διοργάνωση του θεσμού ήταν ακριβώς η ιδιαίτερη ευαισθησία του σε τέτοια θέματα.

Δανειζόμενοι τον όρο του Walter Benjamin, η ερμηνεία του οποίου στο έργο Angelus Novus του Paul Klee, αποτελεί ένα από τα σημεία αναφοράς της φετινής Μπιενάλε (και στο οποίο θα αναφερθούμε στις διαλέξεις, αλλά και εδώ σε μελλοντική ανάρτηση) η Μπιενάλε φιλοξενεί και παρουσιάζει μια μεγάλη σειρά από «διαλεκτικές εικόνες».

Ο κύκλος των διαλέξεων αποτελεί μια μεγάλη εικονική περιήγηση στα πιο σημαντικά έργα της φετινής Μπιενάλε είτε αυτά βρίσκονται στα περίπτερα των εθνικών συμμετοχών, στις επιλογές του επιμελητή ή στις παράπλευρες εκδηλώσεις. Για όσους δεν είχαν την ευκαιρία να απολαύσουν αυτό το μεγάλο καλλιτεχνικό πανόραμα από κοντά, είναι μια ωραία ευκαιρία. Για όσους είχαμε την τύχη να περιηγηθούμε στους χώρους της Βενετίας, θα έχουμε τη δυνατότητα να ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά στα έργα και τους δημιουργούς.

Η φετινή Μπιενάλε έχει πιο πολιτικό χαρακτήρα από άλλες διοργανώσεις καθώς εστιάζει περισσότερο στα προβλήματα που χαρακτηρίζουν αυτή την «εποχή αγωνίας» που αναφέραμε παραπάνω και στις πιθανές και πολλαπλές δυνατότητες διαχείρισης αυτών των προβλημάτων – ως εκδοχών του μέλλοντος του κόσμου – ο τίτλος της είναι “ALL THE WORLD’S FUTURES”.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο υπάρχει πολύς χώρος για φιλοσοφικό στοχασμό, κοινωνικές διαπιστώσεις, αισθητικές εμπειρίες, πολιτικές πολεμικές και πολλούς άλλους τρόπους, στάσεις και συμπεριφορές τις οποίες μετέρχεται η τέχνη του 21ου αιώνα στην προσπάθεια της να διαχειριστεί το παρόν και το μέλλον της.

Η Chiharu Shiota, για παράδειγμα, δημιουργεί μια υποβλητική εγκατάσταση με τίτλο “The Key in the Hand”, που μιλά για την απώλεια, τη μνήμη, τα συναισθήματα και την αληλλεγγύη. Χωρίς ρητορική, αλλά με περίσσεια ποιητική απλώνει σε όλο το ιαπωνικό περίπτερο χιλιόμετρα από κόκκινο, αιματόχρωμο νήμα από το οποίο κρέμονται κλειδιά που της έδωσαν άνθρωποι από όλο τον κόσμο, κλειδιά που φυλάγανε ή φυλάνε κάτι πολύτιμο: ένα συναισθηματικά φορτισμένο αντικείμενο, μια κάμαρα γεμάτη αναμνήσεις, ένα σπίτι με έντονη την ενέργεια των ανθρώπων που το κατοίκησαν και οτι άλλο μπορεί να χαράζεται στη μνημη του καθενός από μας ως πολύτιμο και μοναδικό. Το νήμα συνδέει όλα αυτά τα κλειδιά, συνδεει δηλαδή δυνητικά τις πολύτιμες εμπειρίες όλων των ανθρώπων σε ένα ενιαίο αλληλέγγυο πλέγμα, πλημμυρίζει τα ξύλινα σκαριά και τα ωθεί να ανοιχτούν ξανά στον ωκεανό της ανθρώπινης εμπειρίας.

Μια άλλη προσέγγιση, εξ΄ισου υποβλητική αποτελεί η πυκνή και εντυπωσιακή εγκατάσταση της Fiona Hall, στο περίπτερο της Αυστραλίας με τίτλο “Wrong Way Time” – σε ελεύθερη μετάφραση «Ο χρόνος κυλάει σε λάθος κατευθυνση». Πρόκειται για ένα εκπληκτικό Wunderkammer μέσα στο οποίο βρίσκουν τη θέση τους αντικείμενα που σχετίζονται με τη φύση και τον πολιτισμό με το χρήμα και την αξία του, με το χρόνο και την ανατροπή του. Στον φανταστικό κόσμο της Fiona Hall ο χρόνος πηγαίνει μπροστά, αλλα και πίσω, οι στρατιωτικές στολές αγγαρείας γίνονται προγονικές, τοτεμικές μάσκας, τα ξακρισμένα χαρτονομίσματα μεταμορφώνονται σε φωλιές πουλιών και τα φυτά απλώνουν το αποτύπωμα τους στο χάρτινο χρήμα όλου του κόσμου. Σε αυτό το σύγχρονο και εκπληκτικό Cabinet de curiosités δεν γίνεται απλώς μια συλλογή ετερόκλητων και εντυπωσιακών υλικών και αντικειμένων, αλλά η καλλιτεχνική πράξη αντιμετωπίζει κριτικά και ανατρεπτικά τα δεδομένα του κόσμου, κάνοντας το μέλλον να φαίνεται αρχετυπικά αρχαίο και το παλιό και το φυσικό να φαίνονται εξαιρετικά σύγχρονα.

Ο κύκλος περιλαμβάνει επτά διαλέξεις που αρχίζουν την επόμενη εβδομάδα (3/11)  και θα πραγματοποιούνται κάθε Τρίτη 19:00-21:00, στη Γκαλερί Μαρνέρη, στην Ακρόπολη.

Ημερομηνίες διαλέξεων: 3, 10, 17 και 24 Νοεμβρίου, 1, 8 και 15 Δεκεμβρίου 2015

Για λεπτομέρειες συμμετοχής επικοινωνήστε με την Γκαλερί Μαρνέρη
Λεμπέση 5-7 και Πορίνου, Ακρόπολη
Τηλ: 2108619488 / email:info@elenimarneri.com
Τρίτη, Πέμπτη & Παρασκευή: 11:00-20:00
Τετάρτη & Σάββατο: 10:00-16:00