Παντελής Τσάβαλος

Ένα υπέροχο ποιητικό δίστιχο ανωνύμου (ΑΔΕΣΠΟΤΟΝ)  από την Παλατινή Ανθολογία (V.51):

Ἠράσθην, ἐφίλουν, ἔτυχον, κατέπραξ’, ἀγαπῶμαι.
τίς δέ καί ἧς καί πῶς, ἡ θεός οἶδε μόνη.
(Συνάντησα, ερωτεύθηκα κι από αγάπη λειώνω – μα ποιός εγώ, με ποιά και πώς, η θεά γνωρίζει μόνο)

Το θυμήθηκα πάνω στη συζήτηση με μια παλιά μαθήτρια και φίλη για το αγγείο με τον φτερωτό φαλλό του Φιλωνίδη (ευχαριστώ για την αφορμή, Μαρία).

Πρόκειται για το πώμα μικρής αττικής ερυθρόμορφης πυξίδας που χρονολογείται το 430-420 π.Χ., έχει διάμετρο 4,5 εκατοστά και βρίσκεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα.

Απεικονίζει όμορφα ενταγμένα στο κυκλικό σχήμα του αγγείου, έναν φτερωτό φαλλό σε στύση ανάμεσα σε τρία ηβικά τρίγωνα, έναν άντρα, δηλαδή, τον Φιλωνίδη ανάμεσα σε τρεις γυναίκες, την Ανεμώνη, την Αυλητρίδα και μια τρίτη που διατηρεί την ανωνυμία της…

Ο φτερωτός φαλλός ήταν σύμβολο γονιμότητας, είχε αποτροπαϊκό χαρακτήρα και απεικονίζεται σε αρκετές παραστάσεις. Συνήθως τον κρατούν εταίρες που είχαν κάθε λόγο να διατηρούν ένα σύμβολο προστασίας από το κακό μάτι…

Το όνομα ‘Αυλητρίς’ παραπέμπει πιθανόν σε συμποσιακό χαρακτήρα. Ο Γιώργος Καββαδίας αναφέρει ότι ο άνδρας της επιγραφής του αγγείου πιθανόν να ταυτίζεται με το Αθηναίο κωμικό Φιλωνίδη και η παράσταση να εικονογραφεί ένα φαλλικό λογοπαίγνιο ή κάποιο κωμικό σχόλιο. Άλλοι μελετητές θεωρούν ότι πρόκειται για μια παρωδία της κρίσης του Πάριδος.