Παντελής Τσάβαλος

Όλα αυτά που συμβαίνουν τελευταίως στον τόπο μας και διεθνώς, τόσο στην οικονομία όσο και στο περιβάλλον, μου φέρνουν στο νου ένα ωραίο κείμενο του Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα, από το οποίο αντιγράφω εδώ ένα μικρό απόσπασμα.

«Από ποια μελανά ερμάρια πετάγονται άξαφνα αόρατες οι αστραπές του ολέθρου;

Ποιους δρόμους κατασκότεινους, σκολιούς ακολουθεί η άστατη ρόδα της τύχης; Σε ποια τρίστρατα αφήνεται στα βρώμικα χέρια του βιαστού της και πως ξεγλυστράει στο βούρκο, στην πάχνη, στον αιθέρα και ο καπνός χάνεται; Γιατί οι ρίζες μοχθούν ακόμη όταν ο κορμός σχίστηκε από τον χτύπο της φωτιάς; Σε ποιον αέρα ποιάς ελπίδας σκιρτούν και ανεμίζουν τα χλωρά χαμόχορτα; Τι περιμένουν οι ρημαγμένες πέτρες των ερειπίων παρά κι άλλα ερείπια κι άλλη ερήμωση;

Πως συσσωρεύεται και μαζεύεται και τεντώνεται και αμολιέται ο χρόνος σαν τη σφενδόνα κι άλλοτε κυλάει απαθής, αργός, με την ύπουλη νωχέλεια της υποκρισίας; Και πως ο Τόπος εκλέγεται για την Στιγμή και η Στιγμή για τον Τόπο; Ποια ακολουθία, ποια ανακολουθία, ποιο λειτούργημα, ποιο ελατήριο ξεκλειδώνει μια πόρτα και βουλώνει την άλλη; Ποιο χρώμα πρωτοστατεί, ποιος ήχος, ποια μουσική, ποιος απαίσιος κρότος; Πούθε έρχονται τα συρίγματα, σφυρίγματα, οι ολολυγμοί, οι στριγγλιές, τα βροντοχτυπήματα του ολέθρου, οι καμουτσικιές, οι σπαθιές, οι τουφεκιές, οι ριπές, οι όλμοι, οι τελικές μεγάλες κουφές εκρήξεις; Η λάβα ξεχειλίζει και πετάγεται σαν από θυμωμένο έλκος και χύνεται και βρωμάει και σκεπάζει, μολύνοντας όλα. Ύστερα ο ήλιος χαϊδεύει τη στάχτη και τα αποκαΐδια από μακριά και τα θερμαίνει με το κρύο του βλέμμα.

Με τα ανθρώπινα πάθη ανακατεύονται και οι εναντιότητες της ύλης. Οι ατασθαλίες των ανθρώπων οξύνουν την εχθρότητα των στοιχείων. Εδώ οι αυλές και τα σοκάκια, οι πλατείες και τα βουλεβάρτα έχουν γεμίσει ακαθαρσίες. Οροσειρές απορρίμματα διαχωρίζουν τις συνοικίες και τα καντούνια. Δεν προφταίνουν τα βυτία και η Χαβούζα τα ξερνάει όπως η φάλαινα τον Ιωνά. Τότε κατέρχεται ο Ηρακλής από την βίγλα του, από το ψηλό πόστο της αιθάλης όπου ενεδρεύει και με τα νερά της Ούλεν σαρώνει τα πάντα μεσ’ το γενικό καταφύγιο, τη μεγάλη, την απέραντη θάλασσα, ανάμεσα στα δύο Φάληρα. Δεν ξέρει πως έτσι τρέφει και θεριεύει άλλο θηρίο που ‘χει εκατό θανάσιμες αποφορές.

Γην και ύδωρ προσφέρει στους πρέσβεις της κραταιάς μολύνσεως του εδάφους και του ύδατος. Μένει ο αήρ.

Εκεί κατοικοεδρεύει το Μέγα, Μέγα Τρισμέγιστο Τελώνιο. Κρατάει την σπάθην του Δαμοκλέους και φορεί την ρυπαρή χλαίνη του Φιλοκτήτη που βρωμάει και όζει. Οργισμένο, άλλος Απόλλων, μας δεκατίζει νυχθημερόν με τα φοβερά, τα φαρμακερά βέλη του Οδυσσέα. Δεν υποψιάζεται ότι σύντομα, μια νύχτα με φεγγάρι, θα τον ζυγώσει ένας άγνωστος που βαστάει το δρεπάνι της Σελήνης και το σφυρί του Θωρ να τον εξολοθρέψει δια παντός — αν αληθεύουν αυτά που γράφουν οι εφημερίδες.

Και μη χειρότερα. Κύριε Ελέησον.»

Πρόκειται για απόσπασμα από το εξαιρετικό βιβλιαράκι των εκδόσεων Αστρολάβος / Ευθύνη με τίτλο “Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα: Ελληνικοί Προβληματισμοί” (1986), στο οποίο έχω αναφερθεί ξανά στο παρελθόν.