Παντελής Τσάβαλος

Σε όλη την διάρκεια της ιστορίας, σε όλο τον κόσμο, πολλοί πολιτισμοί κάποια στιγμή αισθάνθηκαν ότι χρειάζονται μια σταθερότητα, σαν μια ασπίδα προστασίας από αυτό που πριν ονομάζαμε Χάος. Το είχαν ανάγκη! Από τους Ελληνικούς κούρους μέχρι τις Αιγυπτιακές πυραμίδες και τα αγάλματα, μέχρι την γεωμετρική περίοδο και μέχρι τις προκολομβιανές Άνδεις, συναντούμε πολιτισμούς που επέβαλαν κανόνες, νόμους, όρους και πλαίσια, γιατί μόνο με αυτόν τον τρόπο μπορούσαν να συγκροτήσουν την τάξη ενάντια στο χάος που τους απειλούσε.

Μιλάμε, λοιπόν, για την εναλλαγή τάξης και χάους. Συνήθως στην ιστορία των πολιτισμών αυτό γίνεται κυματιστά. Δηλαδή ένας πολιτισμός βρίσκεται σε μια φάση μεγάλης τάξης και οργάνωσης, καθαρών σχημάτων, γεωμετρίας και ακαμψίας κλπ. Κάποια στιγμή, όμως, βιώνει τις αρνητικές συνέπειες αυτού του εγκλωβισμού, και προσπαθεί να απελευθερωθεί με κάποιον τρόπο. Αυτή η απελευθέρωση όμως πολλές φορές οδηγεί σε μία αχαλίνωτη ανασφάλεια, πράγμα που ξαναμαζεύεται μέσα από μια συγκρότηση και μια δομή. Και μετά απλώνεται και πάλι, και ο κύκλος συνεχίζεται. Αυτό σε εμάς γίνεται γραμμικά. Σε άλλους πολιτισμούς, όμως, όπως στον Βουδισμό, στον Ινδουισμό, ή στους πολιτισμούς της Αμερικής, ή στις προκολομβιανές Άνδεις, ή ακόμα και στην προσωκρατική Ελλάδα, αυτό γινόταν ταυτόχρονα. Δηλαδή η τάξη και το χάος δεν εναλλάσσονταν, αλλά συνυπήρχαν. Πώς έγινε στην Αρχαία Ελλάδα που είχαμε τα Μινωικά, με όλες αυτές τις καμπύλες και τους κυματισμούς, που αισθανόσουν ότι είσαι πάνω στο κύμα και ταξιδεύεις, στην Σαντορίνη και την Κνωσό κι αλλού. Και μετά ήρθαν οι Μυκηναίοι και επέβαλαν μια δομή σε αυτό το πράγμα. Και αργότερα ήρθαν οι Γεωμετρικοί και οργάνωσαν όλο αυτό το σύστημα. Πήραν ένα αγγείο και το χώρισαν σε ζώνες, και πάλι σε ζώνες, και κάθε ζώνη είχε μια καθαρότητα και εναλλαγή μαύρου-άσπρου. Ήταν μια ανάγκη επιβολής της τάξης στο χάος. Ήταν και είναι ένας τρόπος για να μπορέσουν οι άνθρωποι να ελέγξουν τα φαινόμενα που τους περιβάλλουν.