Παντελής Τσάβαλος

” […] Παραπέρα βρίσκονται οι εννέα σκηνές της Δημιουργίας, και εκεί, στις τέσσερις γωνίες κάθε σκηνής, κάθονται τα καταπληκτικά, συστρεφόμενα, τεράστια, πασχίζοντα αντρικά γυμνά (οι ignudi), των οποίων την παρουσία οι σχολιαστές βρίσκουν τόσο δύσκολο να εξηγήσουν. Αντιπροσωπεύουν, λένε κάποιοι, την Ιδανική Ομορφιά. Τότε γιατί πασχίζουν, για ποιον λόγο η λαχτάρα τους και ο κόπος τους; Όχι, οι είκοσι γυμνοί νεαροί εκεί πάνω έχουν συλλάβει και έχουν μόλις γεννήσει όλα όσα είναι ορατά και όλα όσα μπορεί κανείς να φανταστεί και όλα όσα βλέπουμε στην οροφή. Το αγαπημένο σώμα του άντρα εκεί πάνω είναι το μέτρο των πάντων – ακόμα και του πλατωνικού έρωτα, ακόμα και της Εύας, ακόμα και το δικό σου. […]

Το 1536, δύο δεκαετίες μετά την αποπεράτωση της οροφής, [ο Μικελάντζελο] άρχιζε να ζωγραφίζει την Δευτέρα Παρουσία στον πελώριο τοίχο πίσω από τον άμβωνα. Είναι ίσως η μεγαλύτερη νωπογραφία στην Ευρώπη; Αμέτρητες μορφές, όλες γυμνές, κυρίως άντρες. Άλλοι συγγραφείς το έχουν συγκρίνει με τα ύστερα έργα του Ρέμπραντ ή του Μπετόβεν, αλλά δεν μπορώ να συμφωνήσω. Αυτό που βλέπω είναι καθαρός τρόμος, και ο τρόμος αυτός είναι στενά συνδεδεμένος με την οροφή από πάνω. Ο άντρας στον τοίχο είναι και πάλι γυμνός, αλλά αυτή την φορά είναι το μέτρο του τίποτα.

Τα πάντα έχουν αλλάξει. Η Αναγέννηση και το πνεύμα της έχουν τελειώσει. Η Ρώμη έχει λεηλατηθεί. Η Ιερά Εξέταση πρόκειται σύντομα να ιδρυθεί. Παντού ο φόβος έχει υποκαταστήσει την ελπίδα, και εκείνος γερνά. Ίσως είναι σαν τον κόσμο μας σήμερα.”

Απόσπασμα από το νέο βιβλίο του John Berger “The Shape of a Pocket” που κυκλοφορεί στα Ελληνικά από τις εκδόσεις Αντίλογος με τίτλο “Θύλακες Αντίστασης”, σε μετάφραση Μιχάλη Παναγιωτάκη.